Về…
“Về” là phần tiếp theo của “Ngộ“, đúc kết những triết lý giáo sư Tôn Thất Nguyễn Thiêm rút ra được vào khoảng thời gian hậu phẫu một năm, khi bác sĩ cho biết ông vẫn còn chịu nguy cơ tái phát, di căn đột biến cao.
Khi tác giả nói về việc đọc:
Quả vậy, đọc sách là một tiến trình đưa người đọc cùng lúc ra khỏi bản thân mình và thẩm thấu vào tận sâu trong tiềm thức của mình. Nói cách khác, đọc sách là giúp người đọc nhìn lại mình bằng cách lấy khoảng cách với chính mình và đồng thời khám phá những góc khuất, ẩn kín, trong tâm tư của chính mình. Bởi vậy, sách, tự thân nó, là một thế giới đóng và chỉ được mở ra bởi tâm và trí- nghĩa là cảm xúc và cảm nhận – của người đọc.
Do vậy, chẳng vô cớ mà một ngạn ngữ Ả Rập nói rằng “Người đọc sách là người nhình đời bằng bốn con mắt: hai con mắt của người viết và hai con mắt của người đọc.”…
Tác giả nói về việc viết.
Bản chất của viết lại là cắt những khoảnh khắc thời gian và không gian ra từng mảng: viết là bắt thời gian trôi theo ý mình. Viết là khoanh vùng không gian theo ý mình. Viết là tạo ra cho riêng mình một lãnh giới riêng biệt trong thời gian lẫn không gian. Viết là kiến tạo lại tâm tình của chính mình. Viết là tái cấu trúc lại tư duy của bản thân. Viết là tái tạo lại thế giới của riêng mình…
Tóm lại, viết, tự thân nó, dù là viết nhật ký, viết thư gửi cho chính mình năm năm hay mười năm sau, hoặc cho mình khi mình hồi xưa còn bé để nói về mình hôm nay và ấp ủ của mình cho mai sau, viết thư gửi cho cha mẹ mình ở miền cực lạc, viết cho người thân đang ở xa mình và đang nghĩ về mình, viết như lời nguyện ước, viết như lời cầu mong, viết như lời nhắn nhủ, viết bất cứ cái gì thoáng qua trong đầu, viết bất cứ cho ai mà mình muốn viết… Viết được như thế mình mới khám phá ra hạnh phúc của mình: hạnh phúc được nói về mình cho rất nhiều người đang muốn được nghe mình nói về mình! Kể cả viết cho Thượng Đế!
Đọc và viết, theo chiều hướng trên, chính là ta đang sống với sự phì nhiêu và niềm hoan hỉ của cô đơn và cô độc: phì nhiêu vì ta đang được bội thu trong việc khám phá chính ta và tìm gặp những người yêu thương và yêu thương ta, hoan hỉ là vì ta đang hưởng một niềm vui vô cùng bát ngát từ sự khám phá và tìm gặp lại đó! Nói một cách cô đọng hết sức, rốt cuộc, là thế này: đọc là để mở rộng,nâng cao tầm nhìn của mình, và viết là để đào sâu, vun trồng cái tâm của mình